وقتی آیات سوره مبارکه احزاب نازل شد که: النّبیّ اولی بالمؤمنین من انفسهم و ازواجه امّهاتهم و اولوا الأرحام بعضهم اولی ببعض (1)، مردم از رسول گرامی تفسیر این کریمه را سئوال کردند؛ که النّبیّ اولی بالمؤمنین من انفس هم یعنی چه ؟ فرمود: السّمع و الطّاعه.

فرمود: من دو سمت دارم؛ یکی سمت(رسالت) دارم که احکام الهی را نقل می کنم، خودم عمل می کنم؛ شما یاد می گیرید و عمل می کنید. سمت دیگر من (ولایت) و (امامت) و (رهبری) من است، که من فرمانده کلّ قوایم، فرمانده جنگ و صلحم، فرمانده اخذ زکوات ام؛ مسائل کشوری و لشکری به عهده من است، رهبری جامعه به عهده من است. من فرمانی که می دهم، شما باید بشنوید و اطاعت کنید.

وقتی گفته شد: اولی بالمؤمن، یعنی قلمرو ولایت،کلیه مؤمنین اند، بانفسهم و اموالهم و حقوقهم. و این اولی،أفعل تعیینی است، نه أفعل تفضیلی. همانطوری که و اولوا الأرحام بعضهم اولی ببعض، أفعل تعیین است، نه أفعل تفضیل؛ اینجا هم که فرمود: النّبیّ اولی بالمؤمنین من انفسهم؛ أفعل تعیین است، نه تفضیل! یعنی وقتی رسول گرامی درباره امت اسلامی تصمیم گرفت، متعیّناً تصمیم پیغمبر، مقدّم است.

درک واقعی حج در پرتو ادراک ولایت امام معصوم (ع)

مردم با این دیدگاه به مکه رفتند، تا حج واقعی را ادراک کنند. در جریان حج مستحضرید که گفتند: من تمام الحج لقاء المام(2). یکی از برکات حج این است که حاجی ها و زائران به طرف کعبه، مشرّف بشوند، و خانه خدا را زیارت کنند؛ بعد از زیارت به حضور امامشان مشرّف بشوند و عرض نصرت و ولایت کنند. من تمام الحجل قاء المام.

آنگاه در چنین شرائطی وجود مبارک رسول گرامی (ص) سخنرانی مبسوط کرد؛ وضع خودش را شرح داد، نزول قرآن را بازگو کرد؛ بعد نظیر اخذ میثاق، همانطوری که ذات أقدس له فرمود: الست بربّ کم، قالوا: بلی؛ خلیفه الله، انسان کامل، یعنی اوّلین انسان و آخرین انسان آثار خدائی که در او جلوه کرده است به عنوان آیت کبرای حق، از مردم ا قرار گرفت؛ فرمود: أیّها النّاس! الست اولی بکم من انفس کم؟ قالوا: بلی(3). این قالوا بلی را آنچنان گفتند که در ذاخذ ربّک من بنی آدم من ظهور هم ذریّتهم و اشهدهم علی انفسهم الستب ربّ کم قالوا بلی (4). خلیفه خدا، کار خدائی می کند.

نیل به مقام ( محبوبیّت ) خدای سبحان، در پرتو این حدیث نورانی از غرر روایات اسلام است؛ هیچ اختصاصی به ما شیعیان ندارد! علمای بزرگ اهل سنّت این را نقل کرده اند. هم به طریق صحیح نقل شده، هم به طریق موثّق نقل شده، هم به طریق حسن؛ هم علمای ما نقل کرده اند، هم علمای آنها. هم مرحوم کلینی نقل کرد، هم دیگر بزرگان محدّث اسلامی در جوامع روائی خود که انسان کامل در پرتو قرب نوافل به جائی می رسد ومحبوب خدا می شود. لا زال یتقرّب عبدی المؤمن بیب النّواف لحتّی احبّه (5). او قبلاً محبّ من است، بعد محبوب من می شود. او حبیب من بود، الآن من حبیب اویم؛ بعداً او حبیب من می شود.

وقتی من محب شدم و او محبوب شد، از آن به بعد هم مجاری ادراکی او را مجاری ادراکی من تعیین می کند، هم مجاری تحریکی او را مجاری تحریکی من به عهده می گیرد. وقتی به این بارگاه منیع بار یافت، حتّی احبّه؛ فذا احببته کنت سمعه الّذی یسمع به، و بصره الّتی یبصرب ها، و لسانه الّذی ینطقبه(که اینها مجاری ادراکی اوست) ؛ و یده الّتی یبط شبها(6)، که مجاری تحریکی اوست. اگر کسی واقعاً خلیفه الله شد، به اذن خدا کار الهی انجام می دهد. آنچه در میثاق الهی گذشت؛ ا شهاد بود، استشهاد بود، ا قرار بود، و اعتراف؛ در غدیر خم هم،چنان صحنه ای گذشت.

محوریّت « ولایت » علی (ع) در خطبه غدیریه نبوی (ص)

در بعضی از نقل ها آمده است: من کنت ول یّه فعل یأ ول یّه (7). دیگر سخن از مولا نیست، تا کسی بگوید: مولا به معنای ناصر یا دوست و مانند آن است. و اگر کسی خواست از سیاق،استشهاد کند، کلام مسوقل اجل الکلام صدر قضیه است، نه ذیل قضیه. برخی ها خواستند بگویند: منظور از این مولا، دوست و ناصر است؛ برای اینکه در ذیل قرینه آمده است: اللّهمّ وال من والاه و عاد من عاداه، و انصر من نصره، و اخذل من خذله (8). غافل از اینکه کلام صدری دارد که ل اجله یساق الکلام. هدف اصلی و تابلوی حرف، در صدر قرار می گیرد. آن استشهاد و اشهاد عمومی محور ولایت پیغمبر بود، نه دوستی پیغمبر !

فرمود: مردم ! من برابر آیه سوره احزاب اولی هستم یا نه ؟ قالوا: بلی. فرمود: اگر من اولایم؛ هر که ولایت مرا قبول دارد، ولایت علی را هم باید قبول داشته باشد. همگان گفتند: بخ بخ. به علی عرض کردند: السّلام علیک اصبحت یا مولای و مولی کلّ مؤمن و مؤمنه (9). حضرت فرمود: هنّئونی، هنئّونی (10). تهنیّت بگوئید، تبریک بگوئید، شادباش بگوئید. آن روز، روز تبریک بود.

اهمیّت ویژه عید سعید غدیر خم در بین اعیاد اسلامی

اهل بیت روز أضحی را، روز عید فطر را در کنار ( غدیر ) قرار می دادند. الآن که این مجلس روحانی تمام بشود، حتماً در پایان روز یا به قرآن، یا به دعا، یا به زیارت، یا به نماز سر گرم باشید؛ مبادا خدای ناکرده این روزی که از 80 ماه بالاتر است، از دست بدهید! مبادا خدای ناکرده این روز را به عنوان یک روز تعطیل تلقّی کنید!! این روز، روز عید است؛ همتای عید قربان است، همتای عید فطر است، روزی نظیر روز جمعه است که عید رسمی مسلمین است.

بنابراین اگر کلام، ظهوری دارد؛ زمام ظهور به دست صدر سخنرانی است، نه به دست ذیل ! آنگاه نفرین کرد؛ عرض کرد: خدایا ! کسی که علی را مخذول کند، تو مخذولش کن. کسی که علی را خانه نشین کند، تو خانه نشینش کن. بعد دعا کرد: کسی که علی را یاری کند، تو یاور باش. کسی که علی را دوست دارد، تو دوستش باش.

سخنرانی آیت الله جوادی آملی (دامت برکاته) به مناسبت عید سعید غدیر خم در دیدار با جمع کثیری از طلاب، فضلاء، دانشجویان و اقشار مختلف مردم ـ قم؛ 6 / 2 / 1376

منبع : تابناک